English
KONU: Enflasyon Düzeltmesi Uygulamasına İlişkin Sirküler ile Yapılan Son Düzenlemeler
Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından 1 Kasım 2024 tarihinde yayımlanan 176 sayılı Vergi Usul Kanunu Sirküleriyle, enflasyon düzeltmesi uygulaması ile ilgili bazı konulara ilişkin açıklamalar yapılmıştır.
Yapılan açıklamaları aşağıdaki başlıklar halinde özetleyebiliriz.
- Stokların Düzeltilmesinde Kullanılacak Basit Ortalama Yöntemi
Bilindiği gibi enflasyon düzeltmesinde mükellefler toplulaştırılmış yöntemler tercih edilebilecek olup, düzeltme/taşıma katsayıları yerine, toplulaştırılmış yöntemlere ilişkin esaslara göre bulunan katsayıları kullanarak düzeltme işlemlerini gerçekleştirebilme imkanına sahipler.
560 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile tüm mükelleflerin birinci geçici vergi döneminde, 563 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile de 31/12/2023 tarihli gelir tablosundaki brüt satışlar toplamı 50.000.000 TL’nin altında olan mükelleflerin enflasyon düzeltmesi yapmaması uygun bulunmuştu.
Bu bakımdan, stokların düzeltilmesinde kullanılabilecek basit ortalama yöntemindeki katsayıların doğru hesaplanabilmesi için söz konusu formülde enflasyon düzeltmesinin uygulanmadığı geçici vergi dönem sonundaki fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) yerine, enflasyon düzeltmesinin uygulandığı en son geçici vergi dönemi ya da hesap dönemi sonundaki fiyat endeksinin (Yİ-ÜFE) dikkate alınmasının gerektiği sirkülerde açıklanmaktadır.
Dolayısıyla 2024 yılının ikinci geçici vergi döneminde enflasyon düzeltmesi uygulayacak olan mükellefler söz konusu formülde Aralık/2023 dönemine ait Yİ-ÜFE endeksini kullanacaklar, üçüncü geçici vergi döneminde ise Haziran/2024 dönemine ait Yİ-ÜFE endeksini dikkate alacaklardır. 560 ve 563 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğleri uyarınca 2024 yılının geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi uygulamayan mükelleflerden hesap dönemi sonunda basit ortalama yöntemini kullanacaklar ise bir önceki geçici vergi dönemi sonu endeksi olarak Aralık/2023 dönemine ait Yİ-ÜFE endeksini uygulayacaklardır.
- 178- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı” İle “358- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabının” Enflasyon Düzeltmesi Karşısındaki Durumu
555 sıra no.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği uyarınca “17- Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri” hesap grubundaki yıllara sâri inşaat işlerine ilişkin maliyetler ile “35- Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakedişleri” hesap grubundaki hakediş bedellerine enflasyon düzeltmesi uygulanması sonrasında ortaya çıkan düzeltme farklarının “697- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı”nda takip edilmesi gerektiği,
Hesabın alacak ve borç kalanı vermesi durumuna göre “178- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı” veya “358- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı”na devredilerek bu hesabın kapatılacağı, oluşan kar/zararın işin bitiminde kâr/zarar hesabına intikal ettirilmesi gerektiği,
Yıllara yaygın inşaat enflasyon düzeltme hesabının kalan bakiyelerinin takip edildiği “178- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı” veya “358- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı”nda yer alan bakiyelerin, ayrıca enflasyon düzeltmesine tabi tutulmayacağı,
açıklanmaktadır.
- Ar-Ge Ve Tasarım Harcamalarına Ait Düzeltme Farklarının Ar-Ge Ve Tasarım İndirimine Konu Edilip Edilmeyeceği Hususu
Ar-Ge ve tasarım indirimine konu edilebilecek harcamaların fiilen yapılmış olması, diğer bir ifadeyle indirim konusu yapılabilecek harcama tutarlarının bir faaliyet kapsamında gerçekleştirilmesi gerektiği açıklanmış,
“263 Araştırma ve Geliştirme Giderleri” hesabında aktifleştirilen harcamaların enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasından kaynaklı fark tutarlarının, Ar-Ge ve tasarım indirimine konu edilmesinin mümkün olmadığı belirtilmektedir.
- İndirimli Kurumlar Vergisi Uygulaması Kapsamında Enflasyon Düzeltmesi
İndirimli kurumlar vergisi uygulamasında teşvik belgesine bağlanan yatırımlarla ilgili fiilen yapılan harcamaların ya da indirime konu edilmemiş bu harcamaların yeniden değerlemesinden kaynaklı tutarların indirimli kurumlar vergisine konu edilmesi mümkün bulunmakta olduğu,
Dolayısıyla, mezkûr uygulama kapsamında enflasyon düzeltmesi sonrası bilançonun aktifinde izlenen harcamalara ilişkin düzeltme farkları yatırıma katkı tutarının hesabında dikkate alınmayacak ve bu farklar indirimli kurumlar vergisi uygulamasına konu edilmeyeceği,
açıklanmaktadır.
- Enflasyon Düzeltmesi Sonrası Oluşan Kâr veya Zararların İstisna Kazançlar Karşısındaki Durumu
Sirkülerde, enflasyon düzeltmesi sonucu oluşan kar veya zararlardan istisna faaliyetlere isabet eden kısmın tespitinde, istisna kazanç kapsamında olan faaliyetler ile istisna kazanç kapsamında olmayan faaliyetler arasında maliyet veya hasılat unsurları gibi unsurlar kullanılarak mükelleflerce uygun bir dağıtım anahtarı tespit edileceği açıklanmıştır.
Bu tespit sonrası istisna kazançlara isabet eden enflasyon düzeltmesi karları vergiye tabi matrahın tespitinde dikkate alınmayacakken, Kurumlar Vergisi Kanununun 5/3 maddesi kapsamında istisna faaliyetlere tekabül eden enflasyon düzeltmesi zararları da kazancın tespitinde gider konusu yapılamayacaktır.
- İhracat ve Üretim Faaliyetlerinden Elde Edilen Kazançlar
Kazançlarının bir kısmı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32. maddesi kapsamında indirimli kurumlar vergisi oranına esas teşkil eden faaliyetlerden oluşmakla birlikte, indirimli oran uygulanmayan faaliyetleri de bulunan mükelleflerin, uygun bir dağıtım anahtarı kullanarak enflasyon düzeltmesi sonrası oluşan kâr ya da zararlarına uygulayacakları kurumlar vergisi oranlarını tespit etmeleri gerekmektedir.
Kazancına indirimli kurumlar vergisi oranının uygulandığı faaliyetlerinin yanı sıra, %25 oranının uygulanacağı kazançları da bulunan mükellefler; maliyet, hasılat gibi unsurları dikkate almak suretiyle uygun bir dağıtım kullanacak ve bu dağıtım anahtarıyla enflasyon düzeltmesi sonucunda oluşan kar ya da zararlarına uygulayacakları kurumlar vergisi oranını tespit edeceklerdir.
- Bazı Mükelleflere Ait Enflasyon Düzeltmesi Kâr/Zararlarının Bilançolarda ve Beyannamelerde Gösterilmesi
Bankalar, emeklilik şirketleri, tasfiye ve iflas hallerindeki şirketler, 233 sayılı KHK kapsamındaki iktisadi devlet teşekkülleri ile kamu iktisadi kuruluşları gibi Vergi Usul Kanunu’nun geçici 33. Maddesinde sayılan bazı mükellef grupları tarafından geçici vergi dönemleri de dahil olmak üzere 2024 ve 2025 hesap dönemlerinde yapılan enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kâr/zarar farkı, kazancın tespitinde dikkate alınmayacaktır.
Düzeltme işlemi sonucuna göre, enflasyon düzeltmesi zararının oluşması halinde, söz konusu zarar tutarının beyannamede kanunen kabul edilmeyen gider satırına, enflasyon düzeltmesi kârının oluşması halinde ise söz konusu kar tutarının beyanname üzerindeki diğer indirimler satırına yazılarak enflasyon düzeltmesinden kaynaklanan kâr/zarar farkının kazancın tespitinde dikkate alınmamasının sağlanacağı açıklanmaktadır.
- 2023 Hesap Dönemine İlişkin Finansman Gider Kısıtlaması Uygulamasında Dikkate Alınacak Bilançonun Tespiti
Sirkülerde, finansman gider kısıtlaması hesaplamalarında;
2023 hesap dönemi için düzeltilmemiş bilançolardaki öz kaynak/yabancı kaynak tutarlarının dikkate alınması,
01.01.2024 tarihinden sonraki geçici vergi dönemleri dahil, dönem sonlarında, düzeltilmiş bilançolardaki tutarların dikkate alınması, gerektiği açıklanmıştır.
- Depozito ve Teminat Hesapları Düzeltilmesi Sonucu Oluşan Fark Tutarlarının Vergiye Tabi Matrahın Tespitindeki Durumu
Alınan ve verilen depozitoların belli bir mal veya hizmet miktarına endekslenmeleri halinde parasal olmayan kıymet kabul edilmesi ve enflasyon düzeltmesine tabi tutulması gerektiği belirtildikten sonra, bu hesaplarla ilgili düzeltme örneklerle açıklanmıştır
Yapılan açıklamalara göre;
Gelir hesaplarına aktarılan düzeltme farkları 2023 hesap dönemine ilişkin düzenlemelerden kaynaklanıyorsa vergiye tabi tutulmayacak, beyannamede diğer indirimler satırında gösterilecek,
Gider hesaplarına aktarılan düzeltme farkları 2023 hesap dönemine ilişkin düzenlemelerden kaynaklanıyorsa gider olarak dikkate alınmayacak, beyannamede kanunen kabul edilmeyen giderler kısmında gösterilecektir.
- Gelecek Dönemlere Ait Giderler
Gelecek dönemlere ilişkin verilen örnekte 2023 hesap dönemi sonunda gelecek yıllara ait giderlerin enflasyon düzeltmesine tabi tutulması sonucu oluşan düzeltme farkları, gelecek yıllara ait giderlerin 2024 yılında gider hesaplarına aktarılması halinde fark tutarı “659- Diğer Olağan Gider ve zararlar” hesabına borç kaydedilmiş, düzeltme farkı 2023 hesap döneminden kaynaklandığı için gider olarak dikkate alınmayacağı, beyannamede kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacağı açıklanmıştır.
- Öz Sermaye Hesaplarına Ait Düzeltme Farkları 2023 Yılı Enflasyon Düzeltmesinden Kaynaklanan Geçmiş Yıl Zararlarına Mahsup Edilen veya Sermayeye Eklenmiş Olan Mükelleflerin Tasfiyesi Edilmesi
Öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farklarının düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilebileceği veya kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave edilebileceği, sermayeye eklenmiş olan öz sermaye kalemlerine ait enflasyon fark hesaplarının, tasfiye sebebiyle ortaklara dağılması halinde söz konusu tutarların işletmeden çekilmiş sayılacağı ve çekilen bu tutarların vergilendirilmesinde Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32/B maddesi hükmünün dikkate alınacağı açıklanmıştır.
Saygılarımızla.
🔗 VUK SİRKÜLERİ 176 – ENFLASYON DÜZELTMESİ UYGULAMASI
