English
I-GİRİŞ:
Çalışma hayatı içerisinde çeşitli kanun ve idari düzenleyici işlemler marifetiyle işverenlerin çalışanlarını çeşitli kurum ve kuruluşlara bildirmeleri, bildirim yaparken bildirimin şekli ve süresi ile gerekiyorsa periyodik olarak tekrarlanan şekilde bildirim yapılması yükümlülükleri getirilebilmektedir.
Hayata geçirildiği ilk dönemde daha çok özel veya resmi her türlü konaklama, dinlenme, bakım ve tedavi tesislerini kapsar şekilde düzenlemeler getirmiş iken son dönemde yapılan değişiklik ve kapsamını genişletici hükümler göz önüne alındığında geniş kesimleri etkiler hale gelmiştir.
Bu çalışmamızda 1774 sayılı Kimlik Bildirme Kanunu hükümleri çerçevesinde işveren yükümlülükleri üzerinde durulacaktır.
II-İLGİLİ MEVZUAT:
TBMM tarafından 26.6.1973 tarihinde kabul edilen 1774 sayılı Kimlik Bildirme Kanunu birinci maddesi hükmünce; “ özel veya resmi, her türlü konaklama, dinlenme bakım ve tedavi tesisleri ve işyerleri ile konutlarda geçici veya sürekli olarak kalanlar, oturanlar, çalışanlar ve ayrılanlar ile araç kiralayan gerçek ve tüzel kişilerin kimliklerinin tespiti ve bildirilmesi bu Kanunun hükümlerine göre yapılır. Askeri konaklama, dinlenme ve kamp tesisleri ile ordu evleri bu Kanunun kapsamı dışındadır. “Kapsamda olan işyerleri istisnalar tadadi olarak sayılmıştır.
Söz konusu Kanunun uygulamasını belirleyen Yönetmelik 13.07.1974 sayılı ve 14944 sayılı Resmî Gazetede yayımlanmıştır. Söz konusu yönetmelik hükümleri çerçevesinde yetkili kolluk örgütünün; Tesis, iş yeri veya konutun bulunduğu yerin sürekli olarak genel güvenliğini sağlayan polis veya jandarma karakollarını, ifade etmektedir. Söz konusu tanımla kimin nereye bildirimde bulunacağı belirlenmiştir.
Bildirimi kimin yapacağı hususuna geldiğimizde; Sorumlu İşletici tarafından gerekli bildirimlerin yapılması gerektiği hüküm altına alınmıştır. Tanımına baktığımızda ise Sorumlu işletici: Sayılan tesislerle, her türlü ticaret ve sanat amacı güden iş yerlerini ve öğrenci yurtlarını sürekli veya geçici, sözleşmeli veya sözleşmesiz, ücretli veya ücretsiz olarak çalıştırmak ve yönetmek üzere, özel kuruluşlar için sahibi, kanuni temsilcisi veya kiracısı, resmi kuruluşlar için en büyük amir tarafından iş verilen veya atanan kişiyi veya bu kişi tayin edilmediği takdirde o yerin sahip, kanuni temsilci veya kiracısını, ifade ettiği belirtilmiştir.
Bildirim yapmakla yükümlü olan diğer işyerleri ve faaliyet alanlarını belirlenirken; Ticaret ve sanat amacı güden iş yeri: Her türlü ticarethane, tüccar yazıhanesi, ocak veya şantiye, fabrika ve imalathane ve atölye, depo, antrepo, ardiye, mağaza ve dükkan, banka ve banker dairesi, ikraz ve istikraz müessesesi, imtiyazlı ve imtiyazsız anonim, kooperatif, limited, komandit ve kolektif şirket gibi çalışma konusu mal veya para ticareti olan, dolayısı ile belirli yerinde para veya mal bulunduran veya hizmet arz eden ve amacı doğrultusunda maddi iş yapan özel veya kamu kuruluşları olarak tanımlanmıştır.
Çalıştırma Yasağını incelediğimizde; İşyerlerinin kimliğini nüfus hüviyet cüzdanı veya diğer resmi geçerli belgelerle ispat edemeyen kimseleri, tesislerinde barındıramayacağı, konut ve iş yerinde çalıştırılamayacağı amir hüküm olarak mevzuata işlenmiştir.
Bildirim Süresi ve Uyulması Gereken Hususlar:
- Her çeşit ticaret ve sanat amacı güden iş yerlerinin sorumlu işleticileri tarafından; buralarda sürekli veya geçici olarak çalıştırılanların kimlikleri, iki örnek ÇALIŞANLARA AİT KİMLİK BİLDİRME BELGESİ ne yazılır ve belgesi üç gün içinde en yakın yetkili genel kolluk örgütüne verilir. Belirtilen yerler köylerde ise belgeler anılan örgütle verilmeden önce muhtara onaylatılır. Bildirimler sorumlu işleticiler tarafından, yukarıda belirtilen süre içerisinde genel kolluk kuvvetlerinin bilgisayar terminallerine bağlanılarak elektronik ortamda da yapılabilir. Bildirimlerin elektronik ortamda yapılması durumunda muhtar onayı aranmaz.
- Otel, motel, han, pansiyon, bekar odaları, günübirlik kiralanan evler, kamp, kamping, tatil köyü, her türlü özel veya resmi konaklama yerleri (yatılı okulların pansiyonları, yetiştirme yurtları ve köy odaları dahil) ile özel sağlık müesseseleri, dinlenme ve huzur evleri ve dini ve hayır kurumlarının sosyal tesisleri kapsamında olanların belgesi 24 saat içinde en yakın yetkili genel kolluk örgütüne verilir.
- İşletici tarafından; bu belgenin örgüte verildiği tarihten itibaren en geç üç gün içinde konaklama tesisi personeline ait kimlik kartı doldurulur ve kendilerine verilir. Ayrılmak için başvuran kişinin kimlik kartının geri alınması zorunludur.
- Öğrenci yurtlarında bulunanlar; Öğrenci yurtları ve benzeri yerlerin sorumlu işleticileri tarafından; buralarda:
1) Çalıştırılanların kimlikleri iki örnek Çalışanlara Ait Kimlik Bildirme Belgesine,
2) Kalan öğrencilerin veya diğer kişilerin kimlikleri iki örnek barınanlara ait kimlik bildirme belgesine, yazılır ve bu belgeler üç gün içinde en yakın yetkili genel kolluk örgütüne verilir. Köylerde düzenlenen belgeler, anılan örgüte verilmeden önce muhtara onaylatılır.
- Yetki devrinde sorumluluk; İşleticiler, kendilerine bu konuda verilen görev ve yükümlülükleri, kendi sorumlulukları altında yöneticilerine devredebilirler. Bu durumda işletici ve yönetici müştereken sorumlu olurlar.
- Yapılan bildirimlere mahkeme kararı olmadan ulaşılamaması; Yetkili resmi örgütler dışında, mahkeme kararı olmadıkça, hiç kimsenin konaklama belgelerinden ve konaklama yeri kayıt defterlerinden yararlanmasına müsaade edilemez.
III- UYGULANACAK İDARİ PARA CEZALARI:
Kanun tarafından belirtilen sürelerde yapılması gereken bildirimlerin yapılmaması, geç yapılması durumunda uygulanacak idari para cezalarına ilişkin tablo aşağıdaki gibidir.
| 1774 SAYILI KİMLİK BİLDİRME KANUNU KAPSAMINDA 2022 YILINDA UYGULANACAK OLAN İDARİ PARA CEZALARI | |||
| Sıra No | Kanun Maddesi | Açıklama | Uygulanacak İPC Tutarı |
| 1 | 3 | Özel veya resmi, her türlü konaklama, dinlenme bakım ve tedavi tesisleri ve işyerleri İşletici Değişikliğinin bildirilmemesi | 1.171 |
| 2 | 4 | Özel veya resmi, her türlü konaklama, dinlenme bakım ve tedavi tesisleri ve işyerleri çalışanlarını bildirmemesi | 1.171 |
| 3 | 4 | Özel veya resmi, her türlü konaklama, dinlenme bakım ve tedavi tesisleri ve işyerleri çalışanlarına Kimlik Kartı Verilmemesi | 1.171 |
| 4 | 6 | Her türlü ticarethane, tüccar yazıhanesi, ocak veya şantiye, fabrika ve imalathane ve atölye, depo, antrepo, ardiye, mağaza ve dükkan, banka ve banker dairesi, ikraz ve istikraz müessesesi, imtiyazlı ve imtiyazsız anonim, kooperatif, limited, komandit ve kolektif şirket gibi çalışma konusu mal veya para ticareti olan, dolayısı ile belirli yerinde para veya mal bulunduran veya hizmet arz eden ve amacı doğrultusunda maddi iş yapan özel veya kamu kuruluşlarının Çalışanlarını Bildirmemesi | 76 |
| 5 | 9 | Kendisini geçerli kimlik belgesi ile ibraz edemeyenlerin barındırılması/ çalıştırılması | 76 |
| 6 | 17 | Kimlik bildirme belgesinde gerçeğe uymayan bilgi verenlere | 457 |
IV- SONUÇ:
Kamu güvenliği açısından hayati öneme haiz 1774 sayılı Kimlik Bildirme Kanunu ile getirilen bildirimlerin süresinde ifa edilmesi gerektiği açıktır. Kimlik bildirim yükümlülüğünün gerek kamu gerek özel sektör işverenleri/işleticileri tarafından belirlenen sürelerde yerine getirilmemesi halinde uygulanacak müeyyideler Kanunun ilgili maddelerinde ayrıca hüküm altına alınmıştır.
Burada dikkat edilmesi gereken en önemli konunun aslında çalışma hayatında/müteşebbislerin neredeyse tamamı çalıştırdıkları personellere ilişkin olmak üzere; Çalışanlara Ait Kimlik Bildirme Belgesini üç gün içinde yetkili genel kolluk güçlerine/örgütüne verilmesi gereğidir.
Özellikle pratikte sanki bu bildirimlerin sadece; Özel veya resmi, her türlü konaklama, dinlenme bakım ve tedavi tesisleri ve işyerleri İşletici tarafından yapılması gerektiği gibi hatalı bir kanı bulunmaktadır.
1774 Sayılı Kimlik Bildirme Kanunu çerçevesinde ilgili genel kolluk örgütüne yapılan bildirimlerin 2008 de kurulan SGK KADİM (kayıt dışı istihdamla mücadele) servislerine verilerin aktarıldığı, işverence/işletici tarafından sosyal güvenliği sağlanmamış çalışan tespitinde SGK tarafından resen işlem tesis edildiği, idari para cezası, prim ve gecikme zammı ve cezası uygulanmakta olduğu konusu da hatırdan ırak tutulmamalıdır. Özellikle çalışan sayısı yüksek olan işverenlerde 1 aylık istihdam desteklerinden yararlanamama durumu ciddi bir maliyet oluşturacaktır.
